SoiKeo.com - Đại hội thể thao châu Á hay Á vận hội (tiếng Anh: Asiad hay Asian Games),
Là
một sự kiện thể thao được tổ chức bốn năm một lần với sự tham gia của
các đoàn vận động viên các nước châu Á. Giải thể thao này do Ủy ban
Olympic châu Á (OCA) tổ chức và dưới sự giám sát của Ủy ban Olympic Quốc
tế (IOC) và được coi là sự kiện thể thao lớn thứ hai thế giới, chỉ đứng
sau Đại hội thể thao thế giới hay Thế vận hội.
Giải vô địch các quốc gia Viễn Đông
Tiền
thân của ASIAD là Giải vô địch các quốc gia Viễn Đông, một sự kiện thể
thao nhỏ được tổ chức lần đầu tại Manila, Philippines năm 1913, để nhấn
mạnh tình đoàn kết thống nhất, và hợp tác của ba quốc gia: Trung Hoa Dân
Quốc, Đế Quốc Nhật Bản và Philippines. Sau đó, số lượng các nước châu Á
tham gia giải đấu tăng lên. Năm 1938, giải bị hủy và từ đó ngừng tổ
chức do Nhật Bản xâm lược Trung Quốc và ảnh hưởng bởi chiến tranh thế
giới thứ hai ở Thái Bình Dương.
Sự hình thành tin thể thao mới nhất
Chiến
tranh thế giới thứ hai kết thúc, một số nước ở châu Á giành được độc
lập và họ mong muốn có một sân chơi phi bạo lực để hiểu biết lẫn nhau.
Tháng 8/1948, trong thời gian Thế Vận hội lần thứ 14 diễn ra tại Luân
Đôn, Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, ông Guru Dutt Sondhi, đại
diện IOC của Ấn Độ đề xuất với các trưởng đoàn thể thao các nước châu Á
tham dự Thế Vận hội ý tưởng về việc tổ chức đại hội thể thao châu Á. Thế
là họ cùng thỏa thuận thành lập Liên đoàn điền kinh châu Á. Tháng
2/1949, Liên đoàn đại hội thể thao châu Á (AGF) thành lập và thống nhất
đại hội sẽ được tổ chức mỗi bốn năm một lần tại các quốc gia khác nhau.
Kì
ASIAD đầu tiên được tổ chức tại New Delhi, Ấn Độ từ 4 đến 12 tháng 3,
1951. Trước đó, sự kiện này dự định sẽ diễn ra vào 1950 nhưng phải hoãn
lại do việc chuẩn bị chậm trễ. Kỳ ASIAD này có 489 vận động viên đến từ
11 quốc gia: Afghanistan, Ấn Độ, Indonesia, Iran, Miến Điện, Nepal, Nhật
Bản, Philippines, Singapore, Sri Lanka và Thái Lan tham gia tranh tài
tại các môn: điền kinh, bóng đá, bóng rổ, bơi lội, cử tạ và đua xe đạp.
Tuy
nhiên, đến ASIAD 1954 tại Manila, Philippines, quy mô đại hội đã được
nâng lên một bước, với sự xuất hiện thêm 8 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Cho dù môn đua xe đạp bị loại bỏ, số môn cũng được nâng lên con số 8 với
sự bổ sung quyền anh, bắn súng và vật.
Năm 1958, ASIAD tổ chức
tại Tokyo, Nhật Bản với 1.422 vận động viên, dự tranh 13 môn thể thao.
Sức hút của ASIAD bắt đầu lan tỏa khắp châu lục. Lần đầu tiên, lễ rước
đuốc được tổ chức.
Tổ chức lại Liên đoàn
Năm 1962,
Indonesia đăng cai ASIAD nhưng họ phản đối sự tham gia của Trung Hoa Dân
Quốc và Israel, dẫn đến sự bất đồng trong nội bộ đại hội. IOC đe dọa sẽ
không ủng hộ kì ASIAD này nếu nước chủ nhà muốn đẩy hai nước trên ra
khỏi đại hội. Cùng lúc, nhiều tổ chức thể thao khác như Liên đoàn điền
kinh nghiệp dư Quốc tế, Liên đoàn cử tạ Quốc tế cũng gây sức ép cho
Indonesia về điều này. Bất chấp, ASIAD vẫn diễn ra tại Indonesia mà
không có mặt Trung Hoa Dân Quốc và Israel.
Năm 1966, Thái Lan đã
làm hình ảnh của ASIAD được khôi phục trở lại khi tổ chức ở Băng Cốc.
Kỳ đại hội này được đánh giá là một kỳ đại hội thành công rực rỡ. Năm
1970, mối đe dọa về an ninh từ phía Bắc Triều Tiên khiến Nam Triều Tiên
phải hủy kế hoạch làm chủ nhà ASIAD. Thái Lan lại tổ chức đại hội mặc dù
họ đã từng làm chủ nhà đại hội trước đó. Điều đáng chú ý là kì đại hội
này lại sử dụng kinh phí của Hàn Quốc. Đây là thời điểm mà khu vực Đông
Nam Á đã có những đóng góp to lớn cho sự phát triển của phong trào thể
thao châu lục.
Năm 1973 Liên đoàn có thêm bất đồng khác sau khi
Mỹ và các quốc gia khác chính tức công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
và các nước Ả Rập, phản đối Israel. Năm 1974, Iran đăng cai. Vấn đề
Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) và Israel tiếp tục gây tranh cãi. Về Đài
Loan, Liên đoàn Đại hội Thể thao Châu Á quyết định khai trừ nhưng lại
cho phép Bắc Triều Tiên tham dự. Về Israel, các quốc gia Ả Rập ra sức
phản đối nhưng Iran vẫn cho phép Israel tham gia. Lúc này con số các
nước và vùng lãnh thổ tham dự đã lên tới 25. Năm 1977, những cuộc xung
đột với Bangladesh và Ấn Độ khiến Pakistan cũng phải hủy kế hoạch tổ
chức ASIAD vào năm sau. Đại hội lần nữa lại tổ chức tại Thái Lan (1978).
Các quốc gia đăng cai tính tới năm 2014. Chấm đỏ chỉ thành phố đăng cai.
Các
Ủy ban Olympic quốc gia (NOCs) quyết định tái cơ cấu Liên đoàn Đại hội
Thể thao châu Á (AGFs). Một hiệp hội mới được hình thành tháng 11/1981
với tên gọi Hội đồng Olympic châu Á (OCA). Ấn Độ đã được lên kế hoạch tổ
chức Đại hội 1982 và OCA quyết định giữ nguyên lịch hoạt động của AGFs
và chính thức giám sát Đại hội từ năm 1986 ở Hàn Quốc. Năm 1982, New
Delhi lần thứ 2 đứng ra đăng cai ASIAD. Lần này có 33 quốc gia và vùng
lãnh thổ tham dự với 4.500 vận động viên. Đây cũng là kỳ ASIAD có sự
tham gia trở lại của các vận động viên Việt Nam.
Năm 1986, Hàn Quốc
đăng cai và coi ASIAD lần này chính là bước tập dượt cho Olympic 1988 mà
họ là chủ nhà. Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc) được tham gia lại nhưng
OCA quyết định căn cứ theo những chẩn mực IOC đặt cho Đài Loan là sử
dụng tên gọi Trung Hoa Đài Bắc. OCA cũng đồng ý loại trừ vĩnh viễn
Israel ra khỏi danh sách thành viên và yêu cầu nước này tham gia các
cuộc tranh tài của châu Âu.
Năm 1990, ASIAD đến với Bắc Kinh, Trung Quốc, ngôi vô địch toàn đoàn thuộc về nước chủ nhà.
Mở rộng
Năm
1994, ASIAD được tổ chức ở Hiroshima, Nhật Bản. Lần đầu tiên, ASIAD
không diễn ra ở một thành phố thủ đô. Hiroshima vốn là thành phố bị huỷ
diệt bởi bom nguyên tử trong chiến tranh thế giới thứ hai nên chủ đề của
ASIAD lần đó là hoà bình và hữu nghị. OCA chấp nhận các quốc gia Xô
Viết cũ gia nhập: Kazakhstan, Kyrgystan, Uzbekistan, Turkmenistan và
Tajikistan.
Năm 1998, lần thứ 4 Thái Lan đăng cai ASIAD.
Năm
2002, ASIAD được tổ chức tại Busan, Hàn Quốc với nhiều kỉ lục thế giới
được thiết lập. Đại hội ghi nhận sự trở lại của Afghanistan và sự tham
gia lần đầu tiên của Đông Timor.
Năm 2006, ASIAD được tổ chức tại
Doha, Qatar. Chủ tịch OCA Sheikh Ahmad Al-Fahd Al-Sabah bác đơn tham dự
của Australia, với lý do Australia chuyển từ châu Đại Dương sang châu Á
tham dự có thể là một bất công cho các quốc gia nhỏ khác ở châu Đại
Dương.
Chu kỳ mới
Năm 2009 OCA thay đổi chu kỳ tổ chức Đại
hội Thể thao châu Á. Theo đó, Đại hội sẽ được tổ chức trước Thế vận hội
một năm. Sau Incheon 2014 sẽ là Đại hội 2019.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét